خاتمه درباره مخارج حروف

بطور كلي حروف را از مخرج تلفظ به چهار دسته تقسيم

نموده اند :

۱

بسوز ای دل که امروز اربعین است

عزای پورختم مرسلین است                       

قیام   کربلایش    تا      قیامت

سراسر درس بهر مسلمین است

دلا کوی حسین   عرش زمین است

مطاف وکعبه دل هاهمین است

اگرخیلی    شهیدان  حلقه   باشند

حسین بن علی آن رانگین است

دل ما در پی آن   کاروان   است

که از کرب بلا ،با غم روان است

چه زنجیری به دست وبازوان است

که گریان دیده روح الامین است

به یاد کربلا دل ها   غمین  است

دلا خون گریه کن چون اربعین است

پیامک اربعین حسینی

دﻳﻦ و ﻣﺬهﺐ*

ﻳﻜﻲ از اﻣﻮري ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻣﻴﺎن ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﺸﺮ ﺑﻮده و ﺑﺎز ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد، دﻳﻦ و ﻣﺬﻫﺐ اﺳﺖ . ﻃﺒﻖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻲ

ﻛﻪ در آﺛﺎر ﺗﺎرﻳﺨﻲ از زﻣﺎﻧﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ، از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ دﻳﻦ و ﻣﺬﻫﺐ ﻫﻢ در

ﻣﻴﺎن ﺑﺸﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ، ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ادﻳﺎن زﻳﺎدي در ﺟﻬﺎن وﺟﻮد دارد و اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن از ﻳﻚ دﻳﻨﻲ

ﭘﻴﺮوري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ . ادﻳﺎن ﺑﺰرگ و ﻣﻌﺮوف ﺟﻬﺎن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ :دﻳﻦ اﺳﻼم، ﻳﻬﻮدﻳﺖ، ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ، ﺑﻮداﻳﻲ .ﻫﺮ ﻳﻚ از ادﻳﺎن

اﺳﻼم و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ

1



. ﻫﻤﺔ ادﻳﺎن آﺳﻤﺎﻧﻲ، ﺑﺸﺮ را ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاي ﻳﮕﺎﻧﻪ دﻋﻮت ﻛﺮده اﻧﺪ و از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻏﻴﺮ او ﻣﻨﻊ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ، و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ

ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ از ﺟﻬﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮ دادهاﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﺟﻬﺎن ﺑﺸﺮ ﭘﺎداش اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ و ﻛﻴﻔﺮ اﻋﻤﺎل ﺑﺪ ﺧﻮﻳﺶ را دﻗﻴﻘﺎً

درﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ، و ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺔ ادﻳﺎن آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺸﺮ را ﺑﻪ راﺳﺘﻲ و درﺳﺘﻲ و ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري دﻋﻮت ﻛﺮده و

 ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ . آﻧﭽﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﺸﺮ راﺳﺘﻲ و درﺳﺘﻲ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري و ﺳﺎﻳﺮ ﺻﻔﺎت ﺣﺴﻨﺔ اﺧﻼﻗﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم

دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ادﻳﺎن آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان اﻟﻬﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ . از اﻳﻦ رو ﺳﻬﻢ دﻳﻦ

و ﻣﺬﻫﺐ در ﺑﻬﺒﻮد و رﻓﺎه و ﺳﻌﺎدت ﺑﺸﺮ ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ. دﻳﻦ و ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺰو

ﻣﺎﻳﺤﺘﺎج زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ، ﺑﺸﺮ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از آن ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ .ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺒﺐ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻓﺮد و

وﻳﺮاﻧﻲ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻲﮔﺮدد، ﻧﺪاﺷﺘﻦ دﻳﻦ و ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ


2

ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻓﺮد و وﻳﺮاﻧﻲ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻲﺷﻮد. و ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮادي ﺟﺎﻫﻞ ﭘﻴﺪا ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﻠﺘﻲ از ﻋﻠﻢ

و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻲﺑﻬﺮه ﺑﻤﺎﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ از ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﺸﺮ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﻨﺪد، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮادي ﺑﻲدﻳﻦ و

ﻻﻣﺬﻫﺐ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﻣﻠﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﻮﻫﺒﺖ دﻳﻦ ﺑﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﻤﺎﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ دﻳﻦ و ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻜﻠﻲ از

ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﺸﺮ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﻨﺪد، زﻳﺮا ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮ ﻣﻔﻴﺪ و ﺿﺮوري و ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺟﺎي او را

ﺑﮕﻴﺮد ﻃﺒﻌﺎً ﺛﺎﺑﺖ و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻣﻨﺴﻮخ ﻧﻤﻲﺷﻮد . دﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮ ﻣﻔﻴﺪ و

ﺿﺮوري و ﻻزم اﺳﺖ و در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ آﻳﺪ و ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎي او را ﺑﮕﻴﺮد ﻃﺒﻌﺎً و ﻗﻄﻌﺎً ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻗﻲ

ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ.

ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ

اﺳﺎس و ﭘﺎﻳﺔ ﻫﻤﺔ ادﻳﺎن آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ .ﻫﺪف اوﻟﻲ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان اﻟﻬﻲ اﻳﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺸﺮ ﺧﺪاﺷﻨﺎس ﺷﻮد و در

ﻣﻘﺎم ﭘﺮﺳﺘﺶ و ﻋﺒﺎدت، ﻓﻘﻂ ﺧﺪا را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﻨﺪ و ﻏﻴﺮ او را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻜﻨﺪ، و در ﻣﻘﺎم ﺗﺴﻠﻴﻢ و اﻃﺎﻋﺖ ﻓﻘﻂ ﻓﺮﻣﺎن

ﺧﺪا را

3

ﻻزم اﻻﻃﺎﻋﻪ ﺑﺸﻤﺎرد و اﻃﺎﻋﺖ ﻏﻴﺮ او را ﺟﺰ ﺑﺎ اذن و ﻓﺮﻣﺎن او ﺑﺮ ﺧﻮد ﻻزم ﻧﺸﻤﺎرد.

ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮان دﻳﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﻘﻞ ﻳﻌﻨﻲ از راه آﺛﺎر و ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ او را ﻣﻲﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ . ﺗﻤﺎم

ﻣﻮﺟﻮدات و ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺟﻬﺎن، آﺛﺎر و دﻻﻳﻞ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي وﺟﻮ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪهاي داﻧﺎ و ﺗﻮاﻧﺎ و ﺣﻜﻴﻢ و ﻣﺪﺑﺮﻧﺪ، زﻳﺮا در ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ

ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ و در ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ آﺛﺎر ﺣﻜﻤﺖ و ﺗﺪﺑﻴﺮ و ﻋﻠﻢ و ﻣﻬﺎرت و ﻫﻮﻳﺪاﺳﺖ. اﻧﺴﺎن ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﻛﻪ

ﺑﺴﻴﺎري از ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺣﻮاس ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺣﺴﻲ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ، ﺑﺴﻴﺎري از

ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﻫﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻋﻘﻞ ﺧﻮد ﻣﻲﻓﻬﻤﺪ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدﻫﺪ. اﮔﺮ ﻣﺜﻼً ﭘﺎرﭼﻪاي ﻇﺮﻳﻒ و ﻣﺤﻜﻢ داراي ﺧﻄﻬﺎ و

ﻧﻘﺸﻬﺎ و رﻧﮕﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد، اﻧﺴﺎن در آن ﺣﺎل ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺣﺲ ﺑﺎﺻﺮه و ﻻﻣﺴﺔ ﺧﻮد ﺣﺲ

 ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺣﺲ ﺑﺎﺻﺮه و ﻻﻣﺴﺔ ﺧﻮد ﺣﺲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻋﻘﻞ ﺧﻮد ﻣﻲ ﻓﻬﻤﺪ و

ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدﻫﺪ . آﻧﭽﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺣﺲ ﺑﺎﺻﺮه و ﻻﻣﺴﻪ درك ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻇﺮاﻓﺖ و ﻣﺤﻜﻤﻲ و رﻧﮕﻬﺎ و

ﻧﻘﺸﻬﺎ و ﭘﻬﻨﺎ و درازاي آن

4

رسول اكرم و دو حلقه جمعيت
رسول اكرم " ص " وارد مسجد  مسجد مدينه  شد ، چشمش به دو
اجتماع افتاد كه از دو دسته تشكيل شده بود ، و هر دسته‏ای حلقه‏ای تشكيل‏
داده سر گرم كاری بودند : يك دسته مشغول عبادت و ذكر و دسته ديگر به‏
تعليم و تعلم و ياد دادن و ياد گرفتن سرگرم بودند ، هر دو دسته را از نظر
گذرانيد و از ديدن آنها مسرور و خرسند شد . به كسانی كه همراهش بودند رو
كرد و فرمود : " اين هر دو دسته كار نيك می‏كنند و

بر خير و سعادتمند " . آنگاه جمله‏ای اضافه كرد : " لكن من برای تعليم و
داناكردن فرستاده شده‏ام " ، پس خودش به طرف همان دسته كه به كار
تعليم و تعلم اشتغال داشتند رفت ، و در حلقه آنها نشست.

مردی كه كمك خواست
به گذشته پرمشقت خويش می‏انديشيد ، به يادش می‏افتاد كه چه روزهای تلخ‏
و پر مرارتی را پشت سر گذاشته ، روزهايی كه حتی قادر نبود قوت روزانه‏
زن و كودكان معصومش را فراهم نمايد . با خود فكر می‏كرد كه چگونه يك‏
جمله كوتاه - فقط يك جمله - كه در سه نوبت پرده گوشش را نواخت ، به‏
روحش نيرو داد و مسير زندگانيش را عوض كرد ، و او و خانواده‏اش را از
فقر و نكبتی كه گرفتار آن بودند نجات داد .
او يكی از صحابه رسول اكرم بود . فقر و تنگدستی براو چيره شده بود . در
يك روز كه حس كرد ديگر كارد به استخوانش رسيده ، با مشورت و پيشنهاد
زنش تصميم گرفت برود ، و

وضع خود را برای رسول اكرم شرح دهد ، و از آن حضرت استمداد مالی كند .
با همين نيت رفت ، ولی قبل از آنكه حاجت خود را بگويد اين جمله از
زبان رسول اكرم به گوشش خورد : " هركس از ما كمكی بخواهد ما به او
كمك می‏كنيم ، ولی اگر كسی بی‏نيازی بورزد و دست حاجت پيش مخلوقی دراز
نكند ، خداوند او را بی‏نياز می‏كند " . آن روز چيزی نگفت ، و به خانه‏
خويش برگشت . باز با هيولای مهيب فقر كه همچنان بر خانه‏اش سايه افكنده‏
بود روبرو شد ، ناچار روز ديگر به همان نيت به مجلس رسول اكرم حاضر شد
، آن روز هم همان جمله را از رسول اكرم شنيد : " هركس از ما كمكی‏
بخواهد ما به او كمك می‏كنيم ، ولی اگر كسی بی نيازی بورزد خداوند او را
بی‏نياز می‏كند " . اين دفعه نيز بدون اينكه حاجت خود را بگويد ، به خانه‏
خويش برگشت . و چون خود را همچنان در چنگال فقر ضعيف و بيچاره و
ناتوان می‏ديد ، برای سومين بار به همان نيت به مجلس رسول اكرم رفت ،
باز هم لبهای رسول اكرم به حركت آمد ، و با همان آهنگ - كه به دل قوت و به روح اطمينان‏
می‏بخشيد - همان جمله را تكرار كرد .
اين بار كه آن جمله را شنيد ، اطمينان بيشتری در قلب خود احساس كرد .
حس كرد كه كليد مشكل خويش را در همين جمله يافته است . وقتی كه خارج‏
شد با قدمهای مطمئنتری راه می‏رفت . با خود فكر می‏كرد كه ديگر هرگز به‏
دنبال كمك و مساعدت بندگان نخواهم رفت . به خدا تكيه می‏كنم و از نيرو
و استعدادی كه در وجود خودم به وديعت گذاشته شده استفاده می‏كنم ، واز او
می‏خواهم كه مرا در كاری كه پيش می‏گيرم موفق گرداند و مرا بی نياز سازد .
با خودش فكر كرد كه از من چه كاری ساخته است ؟ به نظرش رسيد عجالة
اين قدر از او ساخته هست كه برود به صحرا و هيزمی جمع كند و بياورد و
بفروشد . رفت و تيشه‏ای عاريه كرد و به صحرا رفت ، هيزمی جمع كرد و
فروخت . لذت حاصل دسترنج خويش را چشيد . روزهای ديگر به اينكار ادامه‏
داد ، تا تدريجا توانست از همين پول برای خود تيشه و حيوان و ساير لوازم كار را بخرد .
باز هم به كار خود ادامه داد تا صاحب سرمايه و غلامانی شد .
روزی رسول اكرم به او رسيد و تبسم كنان فرمود : " نگفتم ، هركس از ما
كمكی بخواهد ما به او كمك می‏دهيم ، ولی اگر بی‏نيازی بورزد خداوند او را
بی ‏نياز می‏كند.

خواهش دعا
شخصی باهيجان و اضطراب ، به حضور امام صادق " ع " آمد و گفت :
" درباره من دعايی بفرماييد تا خداوند به من وسعت رزقی بدهد ، كه‏
خيلی فقير و تنگدستم " .
امام : " هرگز دعا نمی‏كنم " .
- " چرا دعا نمی‏كنيد ؟ ! "
" برای اينكه خداوند راهی برای اينكار معين كرده است ، خداوند امر
كرده كه روزی را پی‏جويی كنيد ، و طلب نماييد . اما تو می‏خواهی در خانه‏
خود بنشينی ، و با دعا روزی را به خانه خود بكشانی.

بستن زانوی شتر
قافله چندين ساعت راه رفته بود . آثار خستگی در سواران و در مركبها
پديد گشته بود . همينكه به منزلی رسيدند كه آنجا آبی بود ، قافله فرود
آمد . رسول اكرم نيز كه همراه قافله بود ، شتر خويش را خوابانيد و پياده‏
شد . قبل از همه چيز ، همه در فكر بودند كه خود را به آب برسانند و
مقدمات نماز را فراهم كنند .
رسول اكرم بعد از آنكه پياده شد ، به آن سو كه آب بود روان شد ، ولی‏
بعد از آنكه مقداری رفت ، بدون آنكه با احدی سخنی بگويد ، به طرف مركب‏
خويش بازگشت . اصحاب و ياران با تعجب باخود می‏گفتند آيا اينجا را
برای فرود آمدن نپسنديده است و می‏خواهد فرمان حركت

بدهد ؟ ! چشمها مراقب و گوشها منتظر شنيدن فرمان بود . تعجب جمعيت‏
هنگامی زياد شد كه ديدند همينكه به شتر خويش رسيد ، زانوبند را برداشت‏
و زانوهای شتر را بست ، و دو مرتبه به سوی مقصد اولی خويش روان شد .
فريادها از اطراف بلند شد : " ای رسول خدا ! چرا مارا فرمان ندادی كه‏
اين كار را برايت بكنيم ، و به خودت زحمت دادی و برگشتی ؟ ما كه با
كمال افتخار برای انجام اين خدمت آماده بوديم " .
در جواب آنها فرمود : " هرگز از ديگران در كارهای خود كمك نخواهيد ،
و بديگران اتكا نكنيد ، ولو برای يك قطعه چوب مسواك باشد.